ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ , ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ, ΔΥΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ ΜΕ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ ΤΕΛΟΣ

ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ , ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ, ΔΥΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ ΜΕ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ ΤΕΛΟΣ

Οι ιδέες μας βρίσκονται σε ένα αέναο γίγνεσθαι και οι ιδεολογίες δεν χωρίζονται  με σινικά τείχη. Αυτό που είναι σήμερα προοδευτικό ή επαναστατικό μετατρέπεται στο αντίθετο του και δεν είναι καθόλου βέβαιο πως μια αντιδραστική ιδεολογία φέρνει πάντα αρνητικά αποτελέσματα  ούτε το αντίστροφο. Ένα ρεύμα σκέψης πολλές φορές είναι πηγή έμπνευσης  για το αντίθετο , αφού κανείς μόνο ασυμπτωτικά μπορεί  να εκφράσει την αλήθεια, προφανώς υπάρχουν μέθοδοι έρευνας που βασίζονται στο πραγματικό ( σε ότι υπάρχει έξω από το άτομο και ανεξάρτητα από την ύπαρξη του) και οι αντίστροφοι από αυτήν μέθοδοι. Εν κατακλείδι δεν υπάρχουν ριζικά αντίθετες ιδέες.

  Έχω σκοπό να διασαφήσω τις μεγάλες διαφορές αυτών τον κοσμοαντιλήψεων σε όλα τα επίπεδα, μένοντας πέρα από το απλοϊκό ότι οι ιδέες αυτές διαφέρουν μόνο στο ότι ο κομμουνισμός είναι μορφή κοινοτισμού με το ενδιάμεσο στάδιο του σοσιαλισμού . Τις ιδέες αυτές  θα τις εξετάσω  εξιδανικευμένες μόνο στο επίπεδο  της  φιλοσοφίας και του στρατηγικού στόχου και όχι που οδηγεί η κινηματική   και πρακτική τους εφαρμογή.  Τον όρο αναρχισμό τον θεωρώ σχετικά  απόλυτα, γιατί στα επίπεδα που αφορά   το σημερινό άρθρο όλα τα ρεύματα που τον αποτελούν δεν έχουν ουσιώδης διαφορές. Αντίθετα τον όρο κομμουνισμό τον χρησιμοποιώ συμβατικά και γιατί ο αναρχισμός του δίνει διαφορετικό περιεχόμενο  και γιατί στην χώρα μας οι οπαδοί του μας έχουν επιβάλει την άποψη ότι κομμουνισμός είναι η πρακτική   των κομμουνιστικών κομμάτων. Με τον όρο κομμουνισμό εννοώ  κάτι διαφορετικό από το σύνηθες λεγόμενο.  Δηλαδή τον κομμουνισμό μέσα από το έργο των κλασικών  και ιδιαίτερα του Μαρξ, το έργο  του «αριστερού» ρεύματος της φιλοσοφίας του υπαρξισμού και τον τρόπο που κατανοήθηκε ο φροϋδισμός και ανατήχθηκε από διανοητές όπως ο Μαρκούζε και Φρόμ . Επιλέγω αυτή την μέθοδο  γιατί από την μια μεριά ο αναρχισμός είναι μια αντίληψη που βασίζεται στο συναίσθημα, ενώ από την άλλη ο Μαρξ θεωρεί το έργο του μονομερές γιατί ασχολήθηκε αποκλειστικά  με την φιλοσοφία, την  ιστορία, την οικονομία  και την πολιτική  και όχι  με την ανθρώπινη ύπαρξη . Θα φανεί στην πορεία ότι η ενασχόληση των  Μαρξικών σχολών , περί έρωτος, έχει μεγάλη σημασία στην εξέλιξη της συλλογιστικής μου. Τέλος το ερώτημα που θέτει ο Καμύ  στον «Επαναστατημένο  Άνθρωπο» για το κομμουνιστικό κίνημα της εποχής του , πως δηλαδή να επαναστατούμε χωρίς να προκαλούμε λουτρά αίματος και νέες δεσποτείες,  μπορεί να θεωρηθεί η συνεχεία,  στο πεδίο της ηθικής, της κριτικής των επαναστάσεων  που ξεκίνησε από την κριτική στην Κομμούνα  που σηματοδοτεί το τέλος των επαναστάσεων της μειοψηφίας , σε αυτήν  την εποχή εντάσσονται   και οι  αστικές επαναστάσεις, και το πέρασμα στην εποχή των επαναστάσεων της  πλειοψηφίας,   όπως θέτει ο  ίδιος ο Μαρξ  στους ¨Ταξικούς  Αγώνες στην Γαλλία». Η συνειδητή συμμετοχή στις επαναστάσεις όλο και περισσότερων ανθρώπων  μπορεί να είναι η αρχή στην απάντηση   του ηθικού διλλήματος του Καμύ.

  Ένα από  το πιο συνηθισμένα μπερδέματα είναι η αυθαίρετη ταξινόμηση τους  σε ιδεολογίες της εργατικής τάξης , που ισχύει  μόνο από την σκοπιά πως και τις δύο της έχει προσεταιριστεί το εργατικό κίνημα.  Η συσχέτιση  των δυο ιδεολογιών είναι εντελώς τυπική .  Ο μεν κομμουνισμός είναι μια ιδεολογία που προέρχεται από το πιο ριζοσπαστικό τμήμα της  φιλελεύθερης αστικής τάξης , της μοναδικής μέχρι τώρα επαναστατική τάξης , της μοναδικής τάξης που άλλαξε συνειδητά  τον κόσμο κατ’ εικόνα και ομοίωση της. Η τάξη αυτή έχοντας βαθειά συνείδηση ,της  δομικής αδυναμίας του κόσμου που δημιούργησε  , την ατομική ιδιοκτησία,  θεώρει καθοριστικής  σημασίας την ύπαρξη επαναστατικού    ρεύματος, για την επιβίωση της.  Ένα ρόλο που δεν θα μπορούσαν να εκπληρώσουν  κατά πάσα πιθανότητα οι ίδιοι μια και κανένας δεν θέλει  να αρνηθεί  τον ίδιο του  τον εαυτό. Σαν εν δυνάμει φορέα αυτού του «σχεδίου» θεωρούν την εργατική τάξη , σαν την μοναδική τάξη  που    λόγω της θέσης της  μπορεί να δει τον κόσμο σαν σύνολο και να τον αλλάξει. Βέβαια αυτό προϋποθέτει μια μακρά πορεία συνειδητοποίησης που κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ούτε για τον  χρόνο ούτε για την αποτελεσματική έκβαση . Ιστορικά αυτό το ρεύμα προσεταιρίστηκε τα παραδοσιακά στρώματα της εργατικής τάξης. Από την άλλη πλευρά ο αναρχισμός είναι ένα ιδεολογικό ρεύμα που προήλθε από τα κατεστραμμένα  στρώματα  της αριστοκρατίας της υπαίθρου, που προήλθαν από την μακρά διαδικασία  αποδόμησης της φεουδαρχίας , που οδήγησε στις αστικές επαναστάσεις.  Αυτά τα στρώματα της αριστοκρατίας συναντήθηκαν , στο πεδίο της πόλης , με τους αγρότες  που ξεριζωμένοι από την γη τους ήρθαν στην πόλη και βαθμιαία εντάχθηκαν στην εργατική τάξη. Αυτή η διαδικασία συνάντησης με την εργατική τάξη προηγήθηκε από την αντίστοιχη διαδικασία που ακολούθησε το κομμουνιστικό κίνημα. Ο κουμμουνισμός είναι μια αστική (της πόλης) ιδεολογία που απεχθάνεται τις κλειστές κοινωνικές σχέσεις , την αιμομιξία, τα κλειστά σύνορα  και τον εγωισμό του μικροϊδιοκτήτη.  Οι σχέσεις των ανθρώπων της πόλης είναι μια σημαντική εξέλιξη των ανθρώπινων σχέσεων,  που σιγά- σιγά παύει να διαμεσολαβείτε από την ιδιοκτησία. Ακόμα και η ατομική  ιδιοκτησία στα μέσα παράγωγης ,δεν κάνει την σχέση εργάτη και καπιταλιστή απολύτως διαμεσολαβημένη, γιατί ο στόχος της παραγωγής είναι κοινός τελεολογικός στόχος.  Σε αντίθεση ,ο αναρχισμός  είναι μια ιδεολογία που απορρέει από την νοσταλγία της επιστροφής  στη γη και την σιγουριά των οικογενειακών αιμομικτικών σχέσεων.

  Στο εργατικό κίνημα όπως σε κάθε άλλο κίνημα αναπτύχτηκαν κάθε είδους ιδεολογίες  , η κοινωνική καταγωγή δεν εξασφαλίζει ομοιότητα   στις ιδέες. Ο αναρχισμός για να δήξει την ανωτερότητα των ιδεών του , αξιώνει να μην τον θεωρούμε ιδεολογία (πλαστή εικόνα της πραγματικότητας) Η αιτία αυτής της παραδοχής  είναι ότι θεωρεί τις ιδέες του φυσικές , που απορρέουν  από την σχέση με την γη. Φυσικά μόνο η ανθρώπινη φύση παράγει αφηρημένες έννοιες και η επιστροφή στον αρχαίο κοινοτισμό  και η ταύτιση  με την φύση είναι αφηρημένη έννοια. Από εδώ απορρέει  ο μεταφυσικός  χαρακτήρας της αναρχικής φιλοσοφίας.  Λόγω της φυσικής σχέσης που θεωρούν ότι έχουν με την γη, δεν έχουν ανάγκη  επιβεβαίωσης στην πράξη  αλλά και στην θεωρία  από την πραγματικότητα.  Στον αντίποδα ο κομμουνισμός, με τον τρόπο που τον οριοθέτησα στην αρχή, είναι άρνηση , υπέρβαση και κατά συνέπεια συνέχεια των δυο βασικών ρευμάτων της φιλοσοφίας. Από την πλευρά  του βασικού προβλήματος της φιλοσοφίας είναι υπέρβαση του υλισμού και  από την σκοπιά της μεθόδου  υπέρβαση της διαλεκτικής του ιδεαλισμού του Χέγκελ. Ο  κομμουνισμός είναι κατά μια έννοια η σύνθεση του βαθμού γνώσης που έχει αποκτήσει μέχρι στιγμής η  ανθρωπότητα. Για την ακρίβεια αυτό είναι ένα ζητούμενο και όχι δεδομένο.

  Ποια είναι η στάση των δύο ιδεών, όσο αφορά την ανθρώπινη  ύπαρξη και τις ανθρώπινες σχέσεις.  Η στάση των διαφορετικών σχολών σκέψης, σε αυτό το ζήτημα, καθορίζεται  από   τις διαφορές που επισήμανα πιο πάνω. Από την μια πλευρά ο κομμουνισμός, σαν αστική ιδεολογία, θεωρεί ότι η επιβίωση του είδους, καθορίζεται στον βαθμό που θα υπερβεί τα δεσμά της φύσης, τον ανταγωνισμό και την φυσική επιλογή δηλαδή. Αυτή η κοσμοαντίληψη έχει  σαν βάση την πιο βαθειά κοινωνικοποίηση του ατόμου. Προϋποθέτει την συνειδητή σχέση  μεταξύ των ανθρώπων και την πιο βαθειά ενότητα που συνήθως υποθηκεύετε από την ανελευθερία των κοινωνικών σχέσεων. Χρειάζεται θάρρος που μόνο ο κοσμοπολιτισμός ( το να μπορείς να έχεις συνολική εικόνα του κόσμου) μπορεί να στο προσφέρει. Από  εδώ   προκύπτει η στάση του απέναντι στο αυθόρμητο, που θεωρεί πως μόνο  μέσα από την συνειδητότητα μπορεί να εκδηλωθεί.   Από την άλλη σκοπιά ο αναρχισμός, λόγω της κεφαλαιώδους σημασίας που έχει για αυτόν η ταύτιση με την φύση, δεν διαχωρίζει τον άνθρωπο από το υπόλοιπο  ζωικό βασίλειο. Άρα η επιβίωση , έχει να κάνει με τον ανταγωνισμό και την φυσική επιλογή. Οι ανθρώπινες σχέσεις οριοθετούνται από την ηθική των ειδών απέναντι στα μέλη τους δηλαδή πως το ένα μέλος δεν θα στραφεί ενάντια στο άλλο. Συνάμα θα πρέπει να δημιουργηθούν δομές στην βάση της αγέλης, δηλαδή είναι αναγκαίος ο ανταγωνισμός για την επιβολή του κυρίαρχου αρσενικού. Φυσικά ο τρόπος δεν μοιάζει  με  τον ανταγωνισμό των υπόλοιπων  ειδών, αλλά  στην βάση των ανώτερων  ικανοτήτων, δεξιοτήτων,  διάθεση προσφοράς  δηλαδή επιβολής και η ακραία υπεράσπιση των ηθικών κανόνων. Αυτό είναι λυτρωτικό γιατί μιλάμε έστω και στο πεδίο του φαντασιακού, για  κλειστές αγροτικές κοινωνίες που κυριαρχούν οι οικογενειακές σχέσεις. Από δω προκύπτει η ανάγκη του βάθους του ιδεαλισμού και της μεταφυσικής σε αυτό το ρεύμα σκέψης.

     Ας φτάσουμε  στο αντίστροφο τέλος αυτών των ιδεών. Να θυμηθούμε πως ο κομμουνισμός είναι αστική ιδεολογία ενώ ο αναρχισμός  παραπέμπει στην γη, ο αναρχισμός είναι ιδεαλισμός και μεταφυσική ενώ ο κομμουνισμός ακριβώς το αντίστροφο, ο κομμουνισμός  θεωρεί στο πιο απόλυτο βαθμό τον άνθρωπο, κοινωνικό όν ενώ ο αναρχισμός , ζώο.  Ο αναρχισμός θέτει σαν στρατηγικό του στόχο την επιστροφή στις κλειστές κοινωνίες του αρχαίου κοινωτισμού , αυτό θα δούμε έχει μόνο ετυμολογική σχέση με τον κομμουνισμό, μέσω  της διάλυσης των αστικών κοινωνιών σχέσεων  και των πόλεων. Γι αυτό καμία φορά γίνεται ελκυστικός από τον πληθυσμό των πόλεων λόγω της αποδόμησης του αστικού τρόπου  ζωής  αλλά  αυτή η έλξη είναι παροδική γιατί θα επιστρέφαμε σε ένα τρόπο παραγωγής  που ο αστός (ο κάτοικος  της πόλης) δεν θα είχε κανένα εφόδιο επιβίωσης. Στον αντίποδα αυτού του στόχου βρίσκεται ο κομμουνισμός. Δεν έχει «τέλος» την καταστροφή αλλά την συνέχιση της ζωής. Δεν είναι αντικαπιταλισμός αλλά αντιθέτως  θέλει να άρει με επαναστατικό τρόπο, την  δομική αδυναμία του εμπορευματικής τρόπου  παραγωγής, την ατομική ιδιοκτησία. Θέλει να ολοκληρώσει την ακραία θετική προοπτική  των αστικών κοινωνικών σχέσεων, μέσω της κατάργησης των συνόρων και την συμμετοχή στην δίκαια διανομή του πλούτου και στην διεύθυνση της παραγωγής  ολοένα και περισσότερων ανθρώπων και η δημιουργία ανθρώπινων σχέσεων στην βάση της ισοτιμίας και της αμοιβαιότητας. Με σκοπό να αξιοποιήσει  στο έπακρο  της δυνατότητες  του εμπορευματικού τρόπου παραγωγής  σε παραγωγή πλούτου και δημοκρατίας. Με στόχο να ανιχνεύσουμε σαν είδος την δυνατότητα κάποια στιγμή να φτάσουμε σε τέτοια ποιότητα βιοπορισμού, ευδαιμονισμού και τέτοια υψηλής ποιότητας  συνειδητότητας που να μπορούμε να ζούμε χωρίς κανόνες  και η ελευθερία του ενός να είναι προϋπόθεση της ελευθερίας του άλλους.