Δευτέρα 7 Σεπτεμβρίου 2015

ΟΙ ΞΕΡΟΛΙΘΙΕΣ 1



ΟΙ ΞΕΡΟΛΙΘΙΕΣ 1

Οι πεζούλες ,οι «αιμασιές» των αρχαίων, αποτελούν χαρακτηριστικό  γνώρισμα του ημιορεινού τοπίου. Είναι η πιο απλή, η πιο εντυπωσιακή και η πιο σοφή επέμβαση στο περιβάλλον. Δημιουργούν γόνιμη καλλιεργήσιμη  γη, προστατεύουν το έδαφος από την διάβρωση και αποτελούν καταφύγιο της άγριας ζωής.
Στην Κρήτη δεν υπάρχει ορεινή ή ημιορεινή περιοχή χωρίς πεζούλες. Δεν έχουν, βέβαια, την πυκνότητα των Κυκλαδίτικων, κρύβουν όμως ,τον ίδιο ανθρώπινο μόχθο. Πόσες πλαγιές θα ήταν άγονες αν δεν βρισκόταν χέρια να χτίσουν τάφρους και να σχηματίσουν μικρές επίπεδες επιφάνειες  άλλοτε για να καλλιεργήσουν ελιές και αμπέλια και άλλοτε να σπείρουν δημητριακά ;
Οι απλές ξερολιθικές  κατασκευές, που ο τεχνολογικός μας πολιτισμός τις περιφρόνησε, μαρτυρούν την προσπάθεια των αγροτών να εξανθρωπίσουν το χώρο, να δαμάσουν την φύση.
Η ΣΥΜΠΥΚΝΩΜΕΝΗ ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΞΕΡΟΛΙΘΙΑΣ
Η περιβαλλοντική σημασία των αναβαθμίδων(πεζούλες)είναι τεράστια. Αρκεί να σκεφτούμε πως θα ήταν το νησιώτικο  τοπίο ,αλλά και το τοπίο των ορεινών περιοχών χωρίς αυτές. Θα ήταν σκληρό, άγονο, αφιλόξενο με απότομες κλίσεις, χωρίς καλλιέργειες, αφού δεν θα υπήρχαν επίπεδες εκτάσεις και εδάφη για καλλιέργεια. Επομένως η επιβίωση σε αυτό το περιβάλλον θα ήταν δύσκολη αν όχι αδύνατη.
Είναι γνωστό και στους ανθρώπους που ζουν σε αναβαθμισμένες  περιοχές, αλλά και στους ειδικούς , ότι οι ταπεινές πεζούλες συγκρατούν τα νερά της βροχής και αποτρέπου πλημμυρικά  φαινόμενα. Τα νερά ποτίζουν τη γη, εμπλουτίζουν τους υπόγειους υδροφορείς, τροφοδοτούν τις πηγές, δίνουν ζωή ακόμη  και στην άγρια  βλάστηση. Το νερό μένει πάνω στα διαδοχικά επίπεδα και διαφεύγει από τις ξερολιθιές με ομαλή ροή χωρίς να παρασύρει  το έδαφος, ,συμβάλλοντας έτσι στην αποτροπή της καταστροφικής διάβρωσης των εδαφών. Διαφορετικά όλο το γόνιμο χώμα θα παρασυρόταν στη θάλλασα.


Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΞΕΡΟΛΙΘΙΩΝ
Κοιτάζοντας κάποιο ελληνικό νησί από την θάλασσα βλέπει κανείς το θαυμαστό σύνολο που δημιούργησε η φύση και άνθρωπος. Οι πεζούλες ξεκινούν από την ακροθαλασσιά και φτάνουν έως τα βουνά. Ανάμεσα  στις πέτρες βλέπεις καθαρά το θαύμα της ζωής, το τοπίο πρασινίζει.. ελιές , αμυγδαλιές, αμπέλια, συκιές, αχλαδιές, όλος ο πλούτος της ελληνικής φύσης. Δεν χρειάζεται  όμως  πολύ να καταλάβει κανείς πως αυτή η μακραίωνη ιστορία βρίσκεται κάπου στο τέλος της. Ελάχιστες ξερολιθιές χτίζονται σήμερα, ελάχιστες επισκευάζονται ενώ η κατασκευή νέων καλλιεργήσιμων λουρίδων γης στα επικλινή εδάφη μας αποτελεί εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο.  Οι αλλαγές στην νησιωτική οικονομία, η ανάγκη για μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις είναι οι βασικές αιτίες για αυτήν την καταστροφή. . τα μικρά χωράφια άρχησαν να μετατρέπονται σε «οικόπεδα» για σπίτια, ξενοδοχεία και άλλες τουριστικές εκμεταλλεύσεις. Ο αγροτικός χώρος άρχισε να αλλάζει χαρακτήρα, να συρρικνώνεται, να ρημάζει και οι μικρές αστικές ζώνες άρχισαν να επεκτείνονται εκεί που κάποτε καλλιεργούσαν σιτάρι κριθάρι φάβα. Έτσι άρχησε να γράφεται το τέλος μιας εντυπωσιακής ιστορίας που η αρχή της τοποθετείται στα προϊστορικά χρόνια.



ΟΙ ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΕΖΟΎΛΕΣ ΣΤΑ ΣΦΑΚΙΑ
Όπως θα περιμέναμε στην πιο απομονωμένη επαρχία του νομού μας έχουμε τις πιο αρχαίες πεζούλες και ξερολιθιές. Οι περισσότερες πεζούλες χρονολογούνται στα χρόνια της Ενετοκρατίας(1211- 1669) και της Τουρκοκρατίας(1669-1889). Όμως οι  μελέτες (S.PRICE  και L.NIXON)  δείχνουν , ότι πολλές από τις πεζούλες στα Σφακιά, είναι αρχαίες.
Βορειοδυτικά της χερσονήσου Φοίνικα- Λουτρού οι πεζούλες στις απότομες πλαγιές στηρίζουν αρχαία ελαιόδεντρα. Ένα από αυτά έχει διάμετρο 4,5 μέτρα γεγονός ιδιαίτερα  σημαντικό , αφού  το δένδρο αναπτύσσεται αργά λόγω του ότι βρίσκεται σε άγονο περιβάλλον. Υπολογίζουν ότι φυτεύτηκε είτε στα Ελληνιστικά είτε στα Ρωμαϊκά χρόνια.
\

Στην Ανώπολη, στη θέση μιας αρχαίας πόλης της δυτικής Κρήτης, οι πεζούλες χτίστηκαν πάνω στα ερείπια.. μερικές από αυτές περιέχουν προϊστορικά όστρακα, κυρίως στα γεμίσματα , πίσω από τις ξερολιθιές. Άλλες μπορούν να χρονολογηθούν στα ύστερα Ρωμαϊκά χρόνια. Παρακολουθώντας  το παράδειγμα της αρχαίας Χώρας μέσα στο φαράγγι της Σαμαριάς, οι μελετητές πιστεύουν  ότι υπάρχουν πεζούλες που χρησημοποιήθηκαν από τους ανθρώπους οι οποίοι εγκατέλειψαν αυτήν την περιοχή στα ύστερα ρωμαϊκά  ή πρωϊμαμα βυζαντινά χρόνια.
Κοντά στο Χωριό Κομητάδες οι πεζούλες στηρίζουν ελαιόδεντρα  άνω των 500 χρονών. Στον οικισμό Βρασκάς   οι ελιές των αναβαθμίδων έχουν φυτευτεί ανάμεσα στο 1400-και το 1500μ.χ. Στον Προφήτη Ηλία Σφακίων δυο ελιές με δικές τους πεζούλες έχουν ηλικία 600-700 ετών.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου