Σάββατο 23 Απριλίου 2016

Είναι ο άνθρωπος μια δυνατότητα προς το καλύτερο;



     
                       
Ο άνθρωπος είναι μια δυνατότητα προς το καλύτερο ή το χειρότερο, έλεγε ο γέρο Μαρξ. Όταν οι γονείς μας, είχαν  την ατυχή έμπνευση να μας φέρουν στον κόσμο, μας έφεραν  στον στίβο της μάχης που ονομάζεται ζωή. Το πώς ενεργούμε σε αυτόν τον πόλεμο, εξαρτάται από την επιλογή, της εμπιστοσύνης ή της ανυπαρξίας  της , προς στους άλλους ανθρώπους. Πιο από τα δυο είναι το σωστό και τα  δυο και  μάλιστα  η δεύτερη επιλογή, στατιστικά αφορά τους περισσότερους. Το πώς επηρεάζουν αυτές  οι επιλογές, την κοινωνικότητα  του ατόμου είναι το θέμα μας.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης, είναι μια εύλογη επιλογή γιατί σε προστατεύει από τις κακοτοπιές. Βασίζεσαι μόνο στις ατομικές σου δυνατότητες και δεν κινδυνεύεις να σε χρησιμοποιήσει κάποιος με τον οποίο έχεις σχέσεις εμπιστοσύνης, μια και όλοι ενδιαφέρονται για τα ατομικά τους συμφέροντα. Δυστυχώς όμως για να ζήσει το άτομο είναι απαραίτητο να ζει σε κοινωνίες, να συναναστρέφεται δηλαδή αναγκαστικά με άλλους ανθρώπους. Αυτή η επιλογή καθορίζει και την αντίληψη για την κοινωνία και τον κόσμο. Η γνώση της ανθρωπότητας δεν έχει για αυτόν καμία σημασία μια και έχει ανακαλυφτεί από άλλους που και αυτοί δούλευαν για το ατομικό τους συμφέρον και τα γραφόμενα τους έχουν μοναδικό στόχο να το εξυπηρετήσουν. Μοναδικό μέσο για αυτά τα άτομα που χρησιμοποιήσουν στην πραχτική ζωή είναι η ατομική εμπειρία, που σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνεται στην πολυπλοκότητα  της ζωής. Από την άλλη πως μπορεί να ισορροπήσει μια κοινωνία, όταν ο καθένας χρησιμοποιεί κάθε μέσο για το ατομικό του συμφέρον, πως θα επιβιώσει μια κοινωνία, άρα πως θα ζήσουν τα άτομα που την αποτελούν; Πρέπει να υπάρχει μια δύναμη που να στέκει πάνω από τα ατομικά συμφέροντα, τα οποία πρέπει να καταστέλλει  όταν αυτά παίρνουν αντικοινωνικό χαρακτήρα. Αυτή η δύναμη όπως όλοι ξέρουμε είναι το κράτος  το οποίο δεν μπορεί να είναι ούτε  ουδέτερο ούτε δίκαιο, μια και αποτελείται  από ανθρώπους που και αυτοί με την σειρά  τους πρέπει να υπερασπίσουν τα ατομικά τους  συμφέροντα. Φυσικά το να μην εμπιστεύεσαι κανένα, στην πράξη  δεν ισχύει, ομαδοποιούμαστε, είτε μέσω της οικογένειας, είτε μέσω της εργασίας, είτε μέσω ομάδας συμφερόντων , είτε μέσω κόμματος, κινήματος ή σωματείου. Η σύγκρουση αυτών των συμφερόντων και η ισορροπία που την ακολουθεί, καθορίζουν και το είδος της κρατικής παρέμβασης και το είδος του κράτους. Τα  άτομα, όμως που θεωρούν  ότι ο άνθρωπος είναι αποκλειστικά μια δυνατότητα προς το χειρότερο, μπορεί να κοινωνικοποιούνται ή ομαδοποιούνται, αλλά δεν εμπιστεύονται αυτούς τους ανθρώπους που είναι φορείς της κοινωνικοποίησης τους.  Μάλιστα ζουν σε μια συνεχή ανασφάλεια, λόγω της αναγκαστικής σχέσης εμπιστοσύνης που πρέπει να δείχνουν ότι έχουν με τα μέλη της ομάδας τους. Έτσι η λειτουργία των ομάδων βασίζεται, σε ένα συνεχή ανταγωνισμό για να ανέλθουν ιεραρχικά τα άτομα και να εξασφαλίσουν μια σχετική ασφάλεια για κάποιο διάστημα. Οι ομάδες φυσικά έχουν συνοχή, γιατί η έξοδος από αυτές , θα ήταν   καταστροφική για κάποιον που  θεωρεί κάθε άλλο άτομο, ανταγωνιστή. Πρακτικά η επιβίωση τους, θεωρούν ότι  σχετίζεται με την σχέση υποταγής  είτε με την   ηγεσία της ομάδας, είτε με την κρατική εξουσία. Το πραγματικό , όμως βουνό για τα άτομα αυτών των αντιλήψεων, είναι  η καθημερινότητα  και ειδικά ο ελεύθερος χρόνος, ειδικά για εκείνους που πρέπει να παίζουν τον ρόλο, του προοδευτικού και  εκείνου που θέλει  είτε να μεταρρυθμίσει είτε να αλλάξει ριζικά την κοινωνία, αφού σύμφωνα με τις αντιλήψεις τους κάτι τέτοιο ούτε έγινε ούτε θα γίνει ποτέ μια και ο άνθρωπος δεν μπορεί να ξεφύγει από την ατομικότητα του και να μην ανταγωνίζεται τους άλλους. Το διαχρονικό  και αιώνιο είναι μόνο η εξουσία που μας επιτρέπει να ζούμε χωρίς να σφαζόμαστε.  Έτσι οι ανθρώπινες τους σχέσεις, είναι τόσο απρόσωπες, ώστε μοιάζουν με σχέση πραγμάτων. Αυτή  η σκόπελος ξεπερνιέται με το γέμισα του χρόνου με δράσεις, χόμπι, ασχολία με το σώμα, με άλλες δραστηριότητες ή με την πλήρη απομόνωση πέρα από την συναναστροφή στην πρακτική επιβίωση σαν μέλη οικογένειας ή στην δουλεία. Συνηθισμένο είναι να τα κάνουν όλα μαζί , έτσι μειώνουν τον χρόνο σκέψης και απόκτησης γνώσης, που δεν έχει για αυτούς καμιά αξία, μια και η ατομική εμπειρία μέτρα μόνο  στην επιβίωση. Φυσικά σε μια κοινωνία του 21ου αιώνα κανείς δεν επιβιώνει χωρίς γνώση και πληροφορία, όμως κανείς δεν μπορεί να μας υποχρεώσει, η γνώση να είναι μεγαλύτερη από την αναγκαία στο επάγγελμα και στον κοινωνικό ρόλο.  Τι κρίμα όμως που πρέπει να δείχνουν, ότι συμμετέχουν στο προϊόν της διασκέδασης. Δεν μπορούν φυσικά, να χαρούν από την ομορφιά  της ανθρώπινης συναναστροφής, αρά την συμμετοχή σε χώρους διασκέδασης την κατανοούν ως ρόλο. Η απόλαυση δεν έχει κανένα άλλο νόημα πέρα από το να δείξουν, την ομάδα στην οποία ανήκουν και η οποία τους επιτρέπει να επιβιώνουν. Έτσι υπάρχουν επιτρεπόμενα, ποτά, φαγητά, μουσική και λέξεις. Για να μην αναφερθούμε στην ατυχία, των παιδιών που τους έχουν γονείς.


Πριν να αναλύσουμε την επιλογή της εμπιστοσύνης και να συμπληρώσουμε όσα δεν έχουμε πει αντιθετικά, να τονίσουμε ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι που να ακολουθούν απόλυτα την μια ή την άλλη επιλογή. Ότι ο άνθρωπος είναι δυνατότητα προς το καλύτερο ή το αντίθετο είναι μια επιλογή κοσμοαντίληψης. Η επιλογή της εμπιστοσύνης στον άλλο άνθρωπο δεν είναι τίποτα άλλο από ένας ρομαντικός οπτιμισμός, που περιέχει έντονα το φαντασιακό και καθόλου το φανταστικό στοιχείο. Αυτή η άλλη επιλογή κοσμοαντίληψης είναι επιλογή που η πηγή της μας πάει πίσω στην εποχή που είμαστε έφηβοι. Η αισιόδοξη ή απαισιόδοξη επιλογή, έχει να κάνει από τον τρόπο που δεχόμαστε το άλλο φύλο που την ύπαρξη του μόνο  τότε κατανοούμε. Αν το θεωρήσουμε σαν κάτι επίφοβο μα και ελκυστικό και σαγηνευτικό και κάτι που πρέπει να το κατανοήσουμε και να προσπαθούμε να ενωθούμε μαζί του τότε ακολουθούμε την οπτιμιστική επιλογή. Αν το θεωρήσουμε σαν  κάτι   επίφοβο και  εχθρικό που όμως πρέπει να συνάψουμε σχέση με κάποιο μέλος του ,γιατί αυτό επιβάλει ο κοινωνικός ρόλος και η ατομική επιβίωση, τότε κάνουμε την πεσιμιστική επιλογή. Χωρίς, την πιο πάνω επιλογή είναι αρκετά  δύσκολο αν όχι αδύνατο, να θεωρήσουμε την σύναψη σχέσεων εμπιστοσύνης με κάποιο άλλο άνθρωπο, σαν κάτι επικερδές στον πόλεμο που διεξάγουμε και συνήθως αποκαλούμε ζωή. Το άτομο του άλλου φύλου που προσπαθούμε να οικοδομήσουμε σχέση εμπιστοσύνης (ερωτική αγάπη)  είναι το πρώτο απόλυτα διαφορετικό απέναντι στον εαυτό μας άτομο   που συναναστρεφόμαστε και κατά συνέπεια η υπέρβαση του φόβου μας , ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, μας βοήθα να ρισκάρουμε να εμπιστευόμαστε τους άλλους. Αυτή η αρχή περνά σε κάθε εκδήλωση της ζωής. Η ανάγκη της γνώσης και τις κατανόησης του κόσμου και κυρίως των άλλων ανθρώπων, αποκτά ζωτική αξία στην επιβίωση. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να αντέξει, το άτομο, την συνηθισμένη απογοήτευση, που περιλαμβάνει η σχέση εμπιστοσύνης με κάποιον. Επίσης μια σχέση εμπιστοσύνης, δεν μπορεί να επιβεβαιώνεται μόνο στο επίπεδο των λόγων και των  δηλώσεων, πρέπει να υπάρχει και στο επίπεδο της πράξης. Που θα πρέπει να είναι μια πράξη που να δίνει στους κοινωνούς της σχέσης εμπιστοσύνης, την αίσθηση της μοναδικότητας. Η πράξη δηλαδή, για να επιβιώσεις μέσα από μια τέτοια στάση ζωής, δεν πρέπει να είναι τετριμμένη και η ίδια πράξη δεν μπορεί να παίρνει την μορφή της μονοτονίας από την συχνή επανάληψη.  Η δημιουργικότητα  γίνεται στοιχείο επιβίωσης, έτσι η διάψευση από τον άλλο δεν αποτελεί στοιχείο που οδηγεί στην αντικοινωνικότητα, αλλά αντίθετα στο βάθεμα της κοινωνικοποίησης των ατόμων. Η αλλαγή, η μεταρρύθμιση  και η δημιουργία της ρομαντικής εικόνας ενός αλλού κόσμου, πιο φιλικού στις σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ μας, γίνεται στοιχείο απαραίτητο για την ατομική επιβίωση και την συνέχεια της ζωής, όχι φυσικά μόνο της ατομικής, μια και πλέον στην ατομική ταυτότητα έχει γλιστρήσει η εικόνα του ανθρώπου που είναι δυνατότητα για το καλύτερο. Αυτός ο ρομαντικός οπτιμισμός, έχει οδηγήσει τμήμα της  διανόηση να κατανοήσει τον κόσμο και να φτιάξει  εικόνες  κόσμων ελευθερίας που μπορούν να διαδεχτούν τον δικό μας. Φυσικά η ελευθερία σε ένα κόσμο σαν το δικό μας,  ειδικά για εκείνους που επιλέγουν την κοσμοαντίληψη της μη εμπιστοσύνης είναι το μεγαλύτερο φόβητρο για το άτομο. Γι αυτό όταν χρησιμοποιούμε τον όρο ελευθερία, συνήθως δεν εννοούμε κάτι εμπεριστατωμένο, αλλά την απαλλαγή  από όσα  μας μπαίνουν εμπόδιο. Σημαντική πλευρά της αισιόδοξης επιλογής, είναι η ανάγκη ευδαιμονισμού και απολαύσεων, γιατί μέσω της απόλαυσης μπορείς  να αντέξεις στην διεκδίκηση σχέσεων εμπιστοσύνης και να αισθανθείς έστω και στιγμιαία την ταύτιση με κάποιο μέχρι τότε άγνωστο άτομο, που είναι η μέγιστη των απολαύσεων.


 Όταν μιλά κάποιος  για αλλαγές, επαναστάσεις , δικαιότερες κοινωνίες και στην καθημερινότητα του δεν εμπιστεύεται κανένα, επιδιώκει να είναι στον πυρήνα κάποιας εξουσίας, για να νοιώσει, όπως εσφαλμένα νομίζει, μερικές στιγμές σιγουριάς, ως μόνιμος νικητής του ανταγωνισμού.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου