Μουρί το ψηλότερο χωριό φάντασμα στην Κρήτη

Μουρί το ψηλότερο χωριό φάντασμα στην Κρήτη.

 Όταν έχεις ζήσει το ένα τρίτο της ζωής σου ως περιηγητής της Ευρώπης, μπορείς να πεις ότι έζησες μια γεμάτη ζωή. Πως όμως να συνεχίζεις να  ζεις αν ξέρεις ότι ίσως ποτέ να μην μπορέσεις  να φύγεις από τον τόπο σου. Έτσι άρχισε η νέα περίοδος  περιήγησης, όπως και η πρώτη, τα χωρία φάντασμα κατά μια έννοια  έχουν κάτι κοινό με τα σύνορα.  Τα σύνορα είναι το όριο ανάμεσα σε λαούς και χώρες  ενώ τα χωριά φάντασμα  είναι το όριο ανάμεσα στον άνθρωπο και την φύση που πάντα επιστρέφει για να πάρει ότι της ανήκει.

Το Μουρί είναι ένας τόπος που μέσα στα ερείπια, κράτα κρυμμένα  τα μυστικά του, είναι αλήθεια ότι δείχνουν τα ευρήματα ή αυτό που λέει ο θρύλος; Το Μουρί  κτίστηκε  στην Τουρκοκρατία ή από ένα Σφακιανό τοξότη, θηρευτή αγριμιών στην Ενετοκρατία; Το χωρίο ξαναχτίστηκε μετά τον χαλασμό του 1770. Ο Άγγλος περιηγητής, R.Pashey  καταγράφει, ότι το 1834 είχε 50 οικογένειες, άρα μπορούμε να εικάσουμε ότι ζούσαν περί τους 300 κατοίκους. Στην επανάσταση 1866-1869, το χωρίο πυρπολήθηκε το 1867 και ξαναχτίστηκε. Ήταν ένα χωριό κτηνοτροφικό αλλά και αγροτικό έσπερναν οι κάτοικοι σιτηρά , είχαν επάρκεια σε ψωμί αλλά κυρίως έσπερναν κριθάρι. Στην απογραφή του 1881, βρέθηκαν 184 κάτοικοι, μέχρι και τον Δεύτερο Πόλεμο ο αριθμός των κατοίκων κυμαινόταν ανάμεσα σε 100 με 150. Μετά τον πόλεμο οι κάτοικοι ήταν 100. Οι τραγικές συνθήκες που ακολούθησαν, ο εμφύλιος, τα οικογενειακά, η έλλειψη αστικής παιδείας που έκανε αδύνατο να δουν οι άνθρωποι την επιβίωσης της κοινότητας τους έξω από την οικογενειακή επιβίωση, έφεραν μέσα σε 7 χρόνια από τον πόλεμο τον πληθυσμό  στον αριθμό 6, το 1951, μέχρι την οριστική εγκατάλειψη του το 1961.

Σήμερα στο, Μουρί, δεν συμβαίνει ότι και στην Αράδενα που άρχισε να επανακατοικείται, από το ψηλότερο χωρίο της Κρήτης, 1010 μέτρα υψόμετρο, παραμένει το μοναδικό τοπίο, η εκπληκτική θέα του Λιβικού, τα βοσκοτόπια των Ορφανουδάκηδων  και τα χαλάσματα που δείχνουν ότι  κάποτε υπήρχε μια ανθούσα κοινότητα  μερικά χιλιόμετρα από την Ανώπολη.

Όταν πρωτοαντικρίσαμε το Μουρί, απορήσαμε πως ένα τέτοιο  μέρος ερήμωσε και όταν το περιηγηθήκαμε απορήσαμε πως η φύση εξαφανίζει τόσο γρήγορα τα σημάδια της παρουσίας των ανθρώπων. Σε μια γωνία έχασκε ένα παράθυρο. Πιο δίπλα μια τρύπα σαν πολεμίστρα, παρακάτω τα πελέκια μιας πόρτας , πιο πέρα τα σημάδια ενός φούρνου, όλα βυθισμένα στην σιωπή του τοπίου τελευταία απομεινάρια ενός χωριού που ευδοκίμησε στον άγριο τόπο της Μαδάρας., που υπέκυψε  στην φθορά του χρόνου και τις ανθρώπινες ανάγκες.  Περνούσαμε μέσα από τα χαλάσματα. Αλλά και η βλάστηση έδειχνε  και αυτή με την σειρά της  την ανθρώπινη παρουσία, . πουρνάρια, αχλαδιές, συκιές , καρυδιές. Άγνωστο πια χέρια τις φύτεψαν, πια χέρια έκοψαν τους  πρώτους καρπούς, οι άνθρωποι χάθηκαν, αλλά τα δέντρα τους συνεχίζουν να καρπίζουν. Τους καρπούς τους γεύονται τα πουλιά που συνεχίζουν να φωλιάζουν στα απομεινάρια των ανθρώπινων κτισμάτων. Οι παλιές ξερολιθιές  έχουν  γκρεμιστεί και αυτές. Πέρα από τα χαλάσματα διακρίνονται τα στοιχεία της παλιάς γεωργικής ζώνης που κάποτε σπερνόταν με στάρι κριθάρι και σιτηρά. Τα τοπωνύμια ανατολικά του οικισμού , του «Παπά τ’ αμπέλι» ή  «Κατάμπελα»  δείχνουν  την αλήθεια των μαρτυριών ότι στο Μουρί δεν υπήρχε σπίτι χωρίς κρασί. Οι εικόνες που καταγράψαμε στα κινητά και στις φωτογραφικές μηχανές είναι οι καλύτερες μαρτυρίες για αυτό που ζήσαμε και καταγράψαμε στο συνειδητό μας.

Σαν σε ταινία του Αγγελόπουλου, μέσα στην σιωπή του τοπίου, εμφανίστηκαν, όταν πλέον είχαμε μπει στα αυτοκίνητα μας, από την κορυφή  της Μαδάρας  4 γυπαετοί με τους άσπρους λαιμούς τους. Οι τελευταίοι κάτοικοι που επιβιώνουν στο πείσμα του πολιτισμού του ανθρώπου  Δυστυχώς το ανεπτυγμένο  ένστικτο των απρόσμενων συντρόφων μας,, δεν βοήθησε στο να γίνουν μοντέλα του φωτογραφικού μας ίστρου.