Οι πρωταγωνιστές του άρθρου μας έχουν ανάγκη από την ύπαρξη υπερβατικών όντων για την επιβίωση τους. Ένα υπερβατικό όν, που θα βοηθά στην επιβεβαίωση της πολιτικής τους, στο  να μην χρειάζεται να την  εφαρμόσουν , να έχουν πάντα δίκιο και να έχουν το ηθικό  πλεονέκτημα απέναντι στους αντιπάλους τους.  Το υπερβατικό αυτό όν έχει όλα τα χαρακτηριστικά  της ιερής αγελάδας των Ινδών, τον ρόλο αυτό για τους αντικαπιταλιστές έχει η εργατική τάξη και για τους αντιιμπεριαλιστές ο λαός. Μια ιερή αγελάδα που κάποτε, άγνωστο γιατί, θα γεννήσει το μοσχαράκι του στρατηγικού τους στόχου. Παραβρεθήκαμε, τον περασμένο Ιούνη στο 11^ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ και στην 12^η επέτειο της κατάληψης Rosa-Nera γιατί σε αυτούς τους χώρους είναι πιο φανερά αυτά που θα περιγράψουμε. Οι  παρακάτω γραμμές, έχουν σαν πηγή το ρεπορτάζ που κάναμε στις εκδηλώσεις της Roza-Nera.

Φυσικά η εργατική τάξη ,για τους αντικαπιταλιστές, είναι η μετάφραση της λέξης λαός, μια και κάνεις από αυτούς δεν ενδιαφέρεται καν για την ίδια την ύπαρξη της εργατικής τάξης   και οι οικοδεσπότες μάλιστα θεωρούν πως οι εργάτες που δουλεύουν σε μονοπώλια και σε πολυεθνικές  είναι « πουλημένοι» επειδή παίρνουν μισθό (η χυδαιότητα της έκφρασης αποδίδει τις δικές τους εκφράσεις στην «πολιτική» τους καθημερινότητα). Το άλλο που εκπλήσσει είναι , η παντελής   αποστασιοποίηση  από καθετί το πραγματικό, επί παραδείγματι κάνουν κριτική στον καπιταλισμό ή στην Ε.Ε, σαν  να είναι οντότητες από άλλο πλανήτη, ξεχνώντας ότι καπιταλισμός και Ε.Ε είμαστε και οι ίδιοι . Είναι εχθροί της πολιτικής σκέψης με το προπαγανδιστικό τρυκ της  αντίφασης  θεωρίας και πράξης. Μόνο ένας ακραίος δογματικός της  μεθόδου  θα μπορούσε να το κάνει  αυτό, μια και  αέναα η πράξη γεννά  την θεωρία και το αντίστροφο. Αν υπήρχε πράξη χωρίς θεωρία  , τότε κάποιος  θεός  θα έλεγχε τις πράξεις  των ανθρώπων . Αυτό , όμως, που αναρωτιέται κανείς ,  δεν είναι αν οι ίδιοι διαθέτουν θεωρία, που έχουν για καθετί το επιστητό αλλά αν κάνουν πολιτικές πράξεις. Έχουν θεωρίες που μάλιστα λειτουργούν σαν απόλυτοι κανόνες, έχουν θεωρία για το πώς να κάθεσαι όταν συζητάς, ποιες λέξεις πρέπει να χρησιμοποιείς και ποιες όχι, για το τι θα φας και από πού θα το αγοράσεις, ποια συναισθήματα είναι επιτρεπτά και ποια όχι. Η ζωής τους, σε κάθε της εκδήλωση, είναι απολύτως ελεγχόμενη  και το έλεγχο δεν τον έχει κάποιος επίσημος μηχανισμός, αλλά ο καθένας ελέγχει τον σύντροφο του. Εκπληκτικός είναι και ο κομφορμισμός  τους, κάνουν τα ίδια πράγματα κάθε μέρα τις  ίδιες ώρες και συχνά στις ίδιες ημερομηνίες κάθε χρόνο. Οι πράξεις σε έκτακτες περιπτώσεις, είναι μια επανάληψη των κλισέ  που έχουν για  κάθε γεγονός, εδώ και σχεδόν 100 χρόνια.  Οι πράξεις τους συμβάλουν στην ακινησία της κοινωνίας, άρα δεν είναι ούτε  καν δράσεις, αρά δραστηριότητες όπως τα παιδιά στην προσχολική και σχολική ηλικία. Η απόλυτη εξουσιαστική δομή που εξαφανίζει την ατομικότητα υπέρ του ατομικισμού. Παράλληλα είναι  ενάντια ι σε καθετί που συμβάλλει  στην απόλαυση και την ηδονή. Ένα  κομμάτι μουσικής, ένας ζωγραφικός πίνακας, ένα φιλμ , ένα μυθιστόρημα, ένα καλό φαγητό , η ερωτική σχέση θεωρούνται επίκτητες ανάγκες  και αντιμετωπίζονται σαν τον γυναικείο πειρασμό στα ανδρικά μοναστικά τάγματα. Όλα αυτά που περιγράψαμε, δεν τα διαβάσαμε κάπου, τα γνωρίζουμε από την καθημερινή  παρατήρηση .  Μια τόσο απόλυτη φυλακή, προφανώς θα κατέρρεε , αν τα μέλη  αυτών των οργανώσεων  ήταν σκεπτόμενα. Πραγματικά δεν είναι αντίπαλοι των θεωριών αλλά της σκέψης. 

Πριν συνεχίσουμε, να πούμε ότι η Ελληνική αριστερά, τα κινήματα και η αναρχία, δεν χρησιμοποιεί την λέξη  λαός με την Μαρξική εκδοχή  του εργατικού κινήματος  δηλαδή τα μεσαία στρώματα, διάκριση αναγκαία γιατί αυτό το ρεύμα  αναπτύχτηκε σε αντιπαράθεση με τον λαϊκισμό  που κυριαρχούσε στο εργατικό κίνημα. Επανερχόμενοι τώρα στο ζήτημα της θεωρίας η αριστερά και αναρχία  δεν διαθέτουν  πολιτική θεωρία  και κοσμοαντίληψη γιατί εκφράζουν τους μικροϊδιοκτήτες  που η σκέψη τους δεν μπορεί να ξεφύγει από τον θετικισμό και την εμπειρία. Τόσο η αστική τάξη , όσο και η εργατική από την θέση τους οι σχέσεις που συνάπτουν είναι καθαρά ανθρώπινες σε αντίθεση με τους μικροϊδιοκτήτες της πόλης  και τους αγρότες  που οι σχέσεις τους πάντα διαμεσολαβούνται  από την ατομική τους ιδιοκτησία. Οι καπιταλιστές διαθέτουν ιδιοκτησία η οποία τους είναι άχρηστη αν αυτή δεν παράγει αξία  και αυτό γίνεται  μέσω των εργατών που συνάπτουν μαζί τους την σχέση της μισθωτής εργασίας που είναι κοινωνική σχέση δηλαδή σχέση ανθρώπων . Οι καπιταλιστές και οι εργάτες  έχοντας την εμπειρία των ανθρώπινων σχέσεων μπορούν  να αποκτήσουν μια γενική  εικόνα της πραγματικότητας  άρα να έχουν αντίληψη του κόσμου και πολιτική σκέψη, σε αντίθεση  με τον λαό που η διαφυγή από τον μικρόκοσμο του, αποτελεί για αυτόν τον πιο πραγματικό φόβο . Αναφερθήκαμε στον Μαρξ , όχι γιατί σαν αυτόν βλέπουμε τον απόλυτο κριτή της αλήθειας ένα ρόλο που και ο ίδιος , όταν ζούσε σιχαινόταν, ούτε ότι  είναι άχρηστο να διαβάζεις οτιδήποτε άλλο πλην του έργου του, αλλά γιατί οι ήρωες μας χρησιμοποιούν το κύρος του στην κατάρτιση των ιερών τους βιβλίων. Ακόμα και όταν οι αναρχικοί που θέλουν να δείξουν  κομμουνιστές το έργο του διαστρέφουν.

Για να δώσουν υπόσταση , στην πολιτική τους ή καλύτερα στην  ανυπαρξία της, λένε πως η εργατική τάξη   είναι   από την φύση της επαναστατική. Μα αν είναι από την φύση της επαναστατική τότε είναι άχρηστα τα κόμματα ,οι συνελεύσεις , τα κινήματα της αριστεράς και της αναρχίας. Βέβαια, το θύμα τους το έργο του Μαρξ, λέει πως η εργατική τάξη από την θέση της , μπορεί αν αποκτήσει  κοινωνική συνείδηση να γίνει επαναστατική . Η  εργατική τάξη μπορεί να αποκτήσει  επαναστατικό ρόλο στην ιστορία γιατί είναι βασική τάξη της κοινωνίας , χωρίς να είναι κυρίαρχη, χωρίς αυτήν δεν υφίσταται η βασική κοινωνική σχέση αυτής της μισθωτής  εργασίας , χωρίς αυτήν την σχέση, οι κοινωνίες μας θα εξαφανιζόταν, επίσης μπορεί, για τους λόγους που περιγράψαμε , να αποκτήσει  συνολική εικόνα του κόσμου, πιο γενικευμένη από  άλλες κοινωνικές τάξεις γιατί οι εργατικές τάξεις  των διάφορων χωρών δεν έχουν, εν γένει , αντίθετα συμφέροντα. Στους αιώνες της εμπορευματικής παραγωγής, η εργατική τάξη δεν λειτούργησε ως επαναστατική τάξη στην κυριολεξία, γιατί δεν αρκεί η θέση αλλά και το βάθος που γνωρίζουμε τον κόσμο μας συνολικά ως άνθρωποι. Σήμερα έχουμε την δυνατότητα να  γνωρίσουμε καλύτερα τον κόσμο μας, μιας και η παγκοσμιοποίηση  και θεσμοί όπως η Ε.Ε, έχουν συνδέσει τις ζωές μας με πολύ πιο στενό τρόπο, από την εποχή των μεγάλων αφηγήσεων. Η αντίληψη ότι η εργατική τάξη είναι φύση επαναστατική της αριστεράς και της αναρχίας δείχνουν ότι λειτουργούν ως θρησκευτικές αιρέσεις,  μόνο ένας θεός ( σαν τέτοιος λειτουργεί η  φύση) μπορεί να δώσει πριν την γέννηση τους πνευματικές ιδιότητες σε κάποιους ανθρώπους. Η αριστερά δίνοντας  στην εργατική τάξη του μεσσία της πολιτικής, δείχνει  ότι δεν έχει πολιτική ενώ παράλληλα δίνουν στον εαυτό τους  θεϊκή υπόσταση και ανωτερότητα από τους άλλους.   

Η αριστερά, δεν  περιγράφει τον κόσμο που επαγγέλλεται, τις κοινωνικές του σχέσεις  τους ηθικούς  του κώδικες  , δεν έχει αναφορά σε κοινωνικές ομάδες . Έχει μόνο την εικόνα του εαυτού της και κατά συνέπεια έχει το απωθημένο της  εξουσίας . Η άνοδος   του Σ.Υ.Ρ.Ι.Ζ.Α ,  μεγεθύνει  τις αυταπάτες  της .  Η μορφή όμως της κοινωνίας  ή καλύτερα η μη μορφή της κοινωνίας που επαγγέλλεται, επηρεάζει   στο  ιδεολογικό επίπεδο  την σημερινή κατάσταση,  μέσω της μορφής οργάνωσης της  και της  καθημερινότητα των μελών της. Είναι κωδικοποίηση  της ακραίας φοβικής  συμπεριφορά του ανθρώπου που αισθάνεται ότι απειλείται από τους πάντες. Η άνοδος της Χρυσής Αυγής είναι ένα από τα αποτελέσματα  της επιρροής που έχει η δομή και η καθημερινότητα της αριστεράς  και της  αναρχίας.

Η κοινή πολιτική πορεία των ηρώων μας με την Χρυσή Αυγή και η άνοδος της  ακροδεξιάς στην Ευρώπη σηματοδοτεί  την γέννηση ενός τέρατος. Αν ο καπιταλισμός των νοικοκυραίων και των μαγαζατόρων νικήσει της ποιο προοδευτικές μορφές  του,  τότε το τέρας αυτό θα νικήσει.  Η νίκη του που περιλαμβάνει και την διάλυση  της Ε.Ε, η ήπειρος θα  περάσει ένα νέο μεσαίωνα.

ΦΑΡΟΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΠΟΛΗΣ

      

                              

Όταν πρωτοείδα τον φάρο, ήταν και η πρώτη φορά που οι γονείς μου με πήγαν σε αυτόν το παραμυθένιο κόσμο, το Ενετικό λιμάνι. Το πιο ονειρικό σε αυτόν τον  κόσμο, ήταν  ο φάρος που με έκανε να φαντασιώνομαι ότι ήμουν ήρωας του Τζον Φίνεμορ, ο φάρος ως πύργος του κάστρου του σερίφη του Νότιγχαμ , οι επάλξεις το κάστρο και το σκοτεινό φόντο πίσω από τις επάλξεις το πυκνό δάσος του Σέργουντ . Πέρασαν ,  αρκετά χρόνια  για να κατακτήσω τον φάρο, ανεβαίνοντας ως την κορυφή. Οι φαντασιώσεις μου συμπληρώθηκαν με Ιούλιο Βέρν, ο Σακρατίφ ο φοβερός που θα έπρεπε  να καταστρέψει τον φάρο για να συνεχίσει την πειρατική του δράση και τον φάρο στο ακρωτήριο Χορν από τον « Φάρο στην άκρη της γης». Τα πιο ανθρωποκεντρικά ενδιαφέροντα που κυριαρχούν στην εφηβεία, ατόνησαν τον ενδιαφέρον μου για αυτόν και σίγα σιγά έγινε ένα απλό κομμάτι στο πάζλ του Λιμανιού. Έπρεπε, πολύ αργότερα, να δω δεκάδες φάρους στα πιο ακραία σημεία της Ηπείρου μας, για να πάρει, ο φάρος, την θέση του που έπρεπε στον συνειδησιακό μου κόσμου. Αλλά, μόνο, τα ιστορικά μου ψέματα, όταν αναγκάστηκα να  μιλήσω για αυτόν, σε κάποιους τουρίστες, με έκαναν να ενδιαφερθώ για την ιστορία του.

Αν κάποιο αντικείμενο, εξάπτει τον φαντασιακό σου, είναι γιατί για κάποιο άγνωστο λόγο σε αυτό περιέχονται πλευρές του εαυτού μας. Έτσι η ιστορία του φάρου αφορά τις αγαπημένες  στιγμές της ιστορίας της πόλης μας την Ενετοκρατία και την Αιγυπτιακή περίοδο.. Την εποχή της Ενετοκρατίας  τα Χανιά είχαν αρκετά ανεπτυγμένο το εμπόριο και την ναυτιλία. Το φυσικό λιμάνι της Σούδας μάλιστα εξυπηρετούσε αρκετά ικανοποιητικά τις σχετικές ανάγκες. Μόνο μετά το 1300, για να  προστάτευτε η πόλη από επιδρομές, μπήκε το θέμα, για την κατασκευή  λιμανιού  στην  πόλη των Χανίων το οποίο και  κατασκεύασαν μεταξύ του 1320 και 1356.. Το 1551  έγινε η εκβάθυνση της λεκάνης στο Χανιώτικο λιμάνι και η κατασκευή τοίχου με επάλξεις κατά μήκος του λιμενοβραχίονα . Για την ανανέωση του νερού και την αποφυγή επιχωματώσεων, δημιουργήθηκε ένα άνοιγμα πάνω στο λιμενοβραχίονα και στο κέντρο του κατασκευάστηκε ο προμαχώνας του Αγίου Νικολάου, που κάλυπτε τη μεγάλη απόσταση μέχρι την είσοδο του λιμανιού, την οποία και προστάτευε, σε συνδυασμό με το φρούριο Φιρκά. Περίπου στα 1595 – 1601 κατασκευάστηκε από τους Ενετούς ένας Φάρος, θεμελιωμένος στο φυσικό βράχο, που λειτούργησε ως πυρσός ανοιχτής φλόγας .  Το 1645 η πόλη πέφτει στα χέρια των Τούρκων, Οι νέοι κατακτητές δεν έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συντήρηση του Χανιώτικου λιμανιού, το οποίο αφέθηκε σε πλήρη εγκατάλειψη .

Την εποχή της παρακμής της πόλης , διαδέχτηκε η Αιγυπτιακή διακυβέρνηση από το 1830-1840. Ο Μωχάμετ Άλη, ο Αλβανός ηγεμόνας της Αιγύπτου, βαθειά επηρεασμένος από τον διαφωτισμό, που μεταλαμπάδευσε η εκστρατεία  του  Ναπολέοντα, ήθελε οι πόλεις στην επικράτεια του να έχουν υποδομές δυτικών πόλεων. Έτσι διέταξε τον  Μουσταφά Πασά να καθαρίσει τη λεκάνη του λιμανιού των Χανίων, να επισκευάσει το λιμενοβραχίονα και να κατασκευάσει το Φάρο. Οι εργασίες κράτησαν ως το 1838. Την εποχή αυτή ο Φάρος  πήρε τη μορφή που ξέρουμε. Ο πύργος του κτίσματος αποτελείται από τρία τμήματα διαφορετικής διατομής: το τμήμα της βάσης είναι οκτάγωνο, το μεσαίο τμήμα είναι δεκαεξάγωνο και το τρίτο κυκλικό. Το υλικό κατασκευής της βάσης είναι της ίδιας προέλευσης και ποιότητας με αυτό που οι Ενετοί κατασκεύασαν τις οχυρώσεις της πόλης των Χανίων. O νέος φάρος είναι όπως ήδη αναφέρθηκε, διαφορετικός από τον αρχικό και θυμίζει περισσότερο μιναρέ και ως προς την μορφή του και ως προς την εσωτερική του πέτρινη σκάλα, που οδηγεί στο μπαλκόνι με το γυάλινο πυργίσκο. Είναι <<φανός λιμένος>> και αποτελείται μόνο από τον πύργο του φάρου, χωρίς την κατοικία των φυλάκων όπως οι υπόλοιποι επιτηρούμενοι φάροι. Κι αυτό γιατί βρίσκεται σε κατοικημένη περιοχή οπότε δεν ήταν απαραίτητη η επίβλεψη της λειτουργίας του από μία εφαπτόμενη ή κοντινή στον πύργο κατοικία φυλακών. Παρά ταύτα, γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα, κατασκευάστηκε στην βάση του Φάρου κεραμοσκεπής κατοικία,  που κατεδαφίστηκε το 1967.  Ο Φάρος ων Χανίων προστέθηκε στο Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο μετά την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, το 1913. Ο Χανιώτικος Φάρος λειτούργησε το 1933 ως φανός λιμένος <<ερυθρός σταθερός>>, αλλά το 1941το φωτιστικό του μηχάνημα καταστράφηκε από τους Γερμανούς. το οποίο και αποκαταστάθηκε αργότερα και ο φάρος επαναλειτούργησε το 1945. Η λειτουργία του σταμάτησε στα 1962, μετά την πρόσκρουση σε αυτόν του πλοίου άφοβος.

  Το ενετικό λιμάνι στα Χανιά ζούσε, από οικονομική και πρακτική άποψη στην σκιά του λιμανιού  της  Σούδας, που ήταν ασφαλές και μεγάλο. Ο Φάρος, όμως ήταν ζωτικό μέρος του λιμανιού, μια και τα μεγάλα πλοία άραζαν έξω  από  αυτό και η επικίνδυνη  θάλασσα θα προκαλούσε ναυάγια χωρίς το φως του φάρου. Μένει εκεί, σαν στολίδι , του Ενετικού λιμανιού, θυμίζοντας μια άλλη ίσως ποιο ρομαντική εποχή της αστικής ανάπτυξης της πόλης μας.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ Η ψυχή ενός κόσμου χωρίς ψυχή

                              

Το άρθρο είναι βασισμένο, στην παρουσίαση του βιβλίου του Δ. Βασιλειάδη «Οι Γερμανικές αποζημιώσεις» 

Η διεκδίκηση των Γερμανικών αποζημιώσεων και άλλες παρεμφερείς επιδιώξεις, δείχνουν ότι η κοινωνία μας δεν έχει καμία αντίληψη για το τι πρέπει να γίνει για να υπερβούμε την κρίση  και να δημιουργήσουμε μια κοινωνία με συνοχή. Για  να υπάρχουν τέτοιες ιδέες ,υπέρβασης της σημερινής κατάστασης πραγμάτων, υλική προϋπόθεση είναι  η εμπιστοσύνη ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας.  Για να κατανοήσουμε την σημασία αυτού του γεγονότος   πρέπει να ανατρέξουμε στον επαναστατικό εθνικισμό, που είναι η βάση συγκρότησης των εθνών κρατών, δηλαδή των αστικών κοινωνιών. Κάθε ομάδα ανθρώπων, σύμφωνα με τον επαναστατικό εθνικισμό, που ζούνε σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο και μιλούν την ίδια γλώσσα και έχουν τον ίδιο λαϊκό πολιτισμό συγκροτούν ένα λαό που μπορεί να οικοδομήσει ένα έθνος κράτος. Αυτό το δικαίωμα κάθε επιμέρους εθνικισμού , είναι κοινό για κάθε λαό. Επίσης κάθε μέλος αυτής της ενότητας πρέπει να υπερασπίζετε τα υπόλοιπα από εξωτερικές επιβολές  και κάθε μέλος του λαού πρέπει να αναγνωρίζει σε όλα τα υπόλοιπα ότι έχουν κοινά ατομικά δικαιώματα απέναντι στο κράτος και ανάμεσα τους. Το έθνος κράτος Ελλάς κατά συνέπεια δεν διαθέτει  την χαλαρή συνοχή του έθνους, είναι ένα συνονθύλευμα ατομικών, οικογενειακών και τοπικών συμφερόντων. Η έννοια  πατρίς, έχει την σημασία ότι  όλοι είμαστε ιδιοκτήτες ενός  αγροτεμαχίου και  συγχρόνως μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε ενάντια σε κάθε συνιδιοκτήτη, αφού η πατρίς έχει την υποχρέωση να μας τρέφει όλους. Σε αυτό το σημείο φτάνουμε , σε μια άλλη διάσταση της κοινωνίας μας, για να είμαστε λαός και έθνος , πρέπει να διαθέτουμε ατομικότητα και πριν από όλα να κατανοούμε ότι εμείς είμαστε υπεύθυνοι της ατομικής μας επιβίωσης. Χωρίς την ατομικότητα, οι άνθρωποι δεν μπορούν να αποκτήσουν καμιά μορφή ενότητας και κατά συνέπεια δεν μπορούν μεταβάλουν τον κόσμο, μπορούν να παραμένουν στην πρωτόγονη  συνοχή της αγέλης με κυρίαρχους και κυριαρχούμενους.  Οι προηγμένες χώρες , που κυριαρχούν σήμερα, έχουν συνοχή, λόγω της προσήλωσης, στο δίπτυχο λαός- έθνος.

Στην συγκριμένη παρουσίαση, δεν έλειψαν φυσικά , οι μη ανθρωποκεντρικές ιδέες που φυτρώνουν, σαν τα μανιτάρια μετά την βροχή, στην Ελλάδα της κρίσης. Στην πρώτη θέση αυτών των αντιλήψεων είναι ο ρατσισμός, δηλαδή ο ναζισμός είναι χαρακτηριστικό των Γερμανών ως έθνος και κατά συνέπεια όλες οι γενεές των Γερμανών και οι σημερινές και εκείνες  που θα έλθουν, είναι υπεύθυνες  για τα εγκλήματα του ναζισμού. Ξεχνώντας ότι και Γερμανοί ήταν θύματα του ναζισμού περί το ένα εκατομμύριο χωρίς τους Εβραίους και δυόμιση με αυτούς. Ο ρατσισμός δεν βοηθά πραχτικά μια κοινωνία να υπερβεί την κρίση γιατί αυτός πάει χέρι-χέρι με τον ηθικό του κώδικα, ότι δηλαδή η ζωή είναι ένα εκκρεμές ανάμεσα στην επιβολή και την υποταγή και δεδομένου ότι δεν είμαστε ισχυροί και δεν μπορούμε να επιβληθούμε, θα υποταχτούμε και θα βγάζουμε τα  κόμπλεξ μας στους ασθενέστερους. Οι έλευση των προσφύγων, δείχνει το αληθές του ισχυρισμού . Σε αρκετούς φυσικά υποβόσκει και η αντίληψη του περιούσιου λαού ή ακόμα χειρότερα οι αντιλήψεις για ανωτερότητα του  πολιτισμού και της φυλής μας. Μια άλλη αντίληψη που διαπέρασε την παρουσίαση του βιβλίου, ήταν η επιλεκτική αντίληψη περί δικαιοσύνης. Δηλαδή ότι  η δικαιοσύνη πρέπει να αποδίδεται μόνο από τους άλλους λαούς και όχι ανάμεσα μας. Ποιο είδος δικαιοσύνης  αποδόθηκε στον εμφύλιο πόλεμο που ήταν και πιο αιματηρός  και πιο βίαιος και πιο εγκληματικός από την Γερμανική κατοχή;;  

Αφήσαμε για το τέλος την αντίληψη ότι οι πόλεμοι γίνονται για απόδοση δικαιοσύνης  και ακόμα χειρότερα ότι  η δικαιοσύνη επιβάλετε μετά από αυτούς. Αντίληψη που στο βάθος της κρύβει, δουλοπρέπεια, δηλαδή ότι το μοναδικό που έχει να κάνει ο αδύναμος είναι να είναι πάντα με την πλευρά του νικητή-ισχυρού. Οι πόλεμοι γίνονται για να λυθούν αντιθέσεις και να επιβληθεί το δίκαιο του νικητή και με βάση αυτό να προσπαθήσουν  οι κοινωνίες   να επουλώσουν τις πληγές του πολέμου. Μετά τον  Β! Παγκόσμιο Πόλεμο η ισορροπία αποκαταστάθηκε στην βάση του διαχωρισμού σε δυο μπλοκ εξουσίας . Για το δυτικό στο οποίο ενταχτήκαμε, από το 1949 και μετά, ήταν ζωτική  η ανοικοδόμηση της Δυτικής Γερμανίας που θα ήταν αδύνατη αν κατέβαλε εξ ολοκλήρου τις αποζημιώσεις, με συνέπεια  το ενδιαφέρον να σταματήσει . Από την άλλη πλευρά στην χώρα μας για να επιβληθεί η σταθερότητα της εξουσίας μετά τον εμφύλιο , λόγω της καταστροφής του παραγωγικού ιστού, έπρεπε  να βασιστεί μόνο στην   ξένη βοήθεια . Αυτή ήταν η αιτία που στα μέσα της δεκαετίας του 1950, αποποιηθήκαμε τις οφειλές του Δυτικογερμανικού κράτους. Αυτό δεν το έκανε το κράτος μόνο αλλά και η κοινωνία που για 47 χρόνια είχε απολέσει την μνήμη της. Τότε, το 2001, ιδρύθηκε από τους απογόνους των θυμάτων , το Εθνικό Συμβούλιο για τις Γερμανικές αποζημιώσεις.

Δεν πέσαμε στην παγίδα να μπούμε στην δικολαβίστικη πλευρά του θέματος και να πάρουμε θέση. Μια και η διεκδίκηση δεν γίνεται γι αυτό καθ’ εαυτό το ζήτημα, αλλά για την δημιουργία θέσεων εξουσίας. Αναφερθήκαμε στην άλλη πλευρά του φεγγαριού , για να πούμε το προφανές, ότι κοινωνίες χωρίς συνοχή δεν μπορούν να μακροημερεύσουν.